The first generation of PhD students in Skeletal Biology, Belgrade, 2009: From left to right: Prof. Dr. Karel Turza, Petar Milovanovic (PhD student), Petar Milenkovic (PhD student), Danijel Raspopovic (PhD student), Prof. Dr. Gordana Teofilovski-Parapid (Chair of Studies in English), Ksenija Djukic (PhD student), Aleksa Janovic (PhD student), Prof. Dr. Marija Djuric (Coordinator of PhD program)

Duration of the program: 3 years (180 ECTS)

The goals of the program are to:

• develop trans-disciplinary skills to address complex questions related to skeletal biomechanics and mechanobiology
• prepare students for application of new techniques for the study of skeletal tissues
• prepare students for fieldwork in bioanthropology and forensic anthropology
• ensure that students have the skills necessary for critical analysis of material gathered in the fieldwork settings
• enable students to conduct independent research and to write a dissertation at the level required for the PhD
• equip students with both practical skills and theoretical framework to pursue alternative careers in the field of biomechanics and bioanthropology, outside of the traditional academic setting.

• Beside the criteria stipulated by the University of Belgrade and School of Medicine for doctoral degree (mean score from the previous level of studies at least 8.00), to apply for the PhD in Skeletal Biology, students should have completed either a university degree in medicine (360 ECTS credits), or postgraduate academic studies at the School of Medicine (60 ECTS) after completing integrated program of academic studies in Medicine, or at least one year of postgraduate studies at the School of Medicine (with all exams passed). Graduate students who do not have any of the listed qualifications can apply for the program if they completed academic studies of the previous level with at least 300 ECTS credits, acquired in accredited institution and valid for the Republic of Serbia. The Advisory board can create pre-courses for those students aimed to overcome the gap between students’ knowledge and the field of PhD course.

• Potential students must submit their full curriculum vitae, two letters of reference and letter of interest, explaining their interest in the program and potential topic of research, as well as proposal of a doctoral advisor.

• In addition, all students must demonstrate the excellent command of English in order to be able to participate in the program. English knowledge is demonstrated by recognized certificates. However, for the students who passed English language exam during the studies at the faculty no special certificate is needed.

PROGRAM OVERVIEW

CORE COURSES FOR BOTH PROGRAM STREAMS (first year):
Statistics in Biology
Introduction to Research Methodology and Ethical Issues of Scientific Research
Functional Human Osteology and Bone Aging
Bone Pathology and Bone Imaging Techniques

ELECTIVE COURSES DEPENDING ON PROGRAM STREAM (second year):
1. Biomechanics and Mechanotransduction, and Orthopedic Aspects of Bone Fragility
2. Bioanthropology and Forensic Anthropology and DNA Identification

• Statistics in Biology (J. Marinković, N. Milić, N. Kocev)

a. Introduction to Biostatistics
b. Intermediate statistical methods and introduction to databases
c. Multivariate statistics

 

• Introduction to Research Methodology and Ethical Issues of Scientific Research (M. Mostarica, T. Pekmezović, K. Turza)

The course is focused on basic principles and methods of scientific research, access to medical literature and bibliographic databases, and assessing and writing a scientific article. The aim of this course is also to make the students familiar with contemporary achievements in information and communications technology so that they can use and apply them appropriately, responsibly and with criticism. To make the students aware of development of norms, classifications and ethical principles in research and publication are outcomes of this module, too. The special attention during this course will be paid on development of students’ skills in scientific literature search, preparation of poster and oral presentations, writing scientific papers and project proposals.

• Functional Human Osteology (M. Đurić, V. Bumbaširević, T. Simić, V. Starčević, B. Štimec) and Bone Aging (Ž. Milićević, S. Damjanović, M. Terzić)

Functional human osteology is an intensive course in which students will learn macro- and microanatomy of the skeleton, bone tissue architecture and composition, bone development and age-related changes. In addition, both lecture and laboratory components are intended in order to familiarize students with the local regulation of bone formation by mechanical stimuli.
The course outcome is to understand skeletal tissue physiology, including bone tissue, synovial joints, cartilage, tendons, and ligaments; to understand the processes governing growth, modeling, and remodeling of bone, including mineralization and the fracture healing of bone; to understand how the physiology and structure of skeletal tissue contributes to its mechanical properties, including fracture resistance and adaptability to external forces.
The course also deals with general aspects of aging with particular interest in bone and joint aging, i.e., the gradual remodeling that changes the overall architecture of bones leading to increased bone fragility.

• Bone Pathology (J. Sopta, T. Pekmezović) and Bone Imaging Techniques (V. Obradović, Z. Rakočević, Ž. Milićević)

This course brings to student’s attention information about bone and joint diseases. Apart from general information concerning skeletal diseases, it deals with patho-anatomical and patho-histological descriptions which represent a basis for better understanding these diseases. It should give valuable information about inflammatory diseases, degenerative diseases, osteoporosis, tumor processes, metabolic bone diseases, and other rarer diseases.
This course is also designed to introduce students to historical trends in paleopathology of skeletal remains, as well as the evolutionary context of the bone diseases. The course will introduce to the students the historical impact of infectious disease on society, to understand the modes of transmission and pathogenesis of infectious disease and the host, organism and environment relationship as they apply to infectious disease epidemiology.
The laboratory portion of the course will provide students with the opportunity to be trained in differential diagnosis of variety of pathological skeletal conditions, such as trauma, infection, tumors, arthritis, just to name a few.
Aim of this course is also to present available bone imaging techniques that are used in clinical practice or bone research. Apart from classic and modern clinical diagnostic tools (X-ray, DXA, CT, MR, bone scintigraphy), students will also be given opportunity to learn about research possibilities of micro-CT and modern microscopy (such as polarizing microscopy, atomic force microscopy, SEM, TEM).

COURSE FOR THE STREAM Biomechanics and Skeletal Mechanobiology (Second year):

1. Biomechanics and Mechanotransduction (M. Kojic, N. Filipović, D. Popović, N. Petronijević, V. Gal) and Orthopedic Aspects of Bone Fragility (M. Bumbaširević, S. Damjanović, A. Lešić, G. Teofilovski-Parapid)
This course surveys some of the major topics in biomechanics, such as how mechanical forces modulate morphological and structural fitness of the skeletal tissues-bone, cartilage, ligament and tendon, and how the load-bearing tissues are produced, maintained and adapted by cells as an active response to biophysical stimuli in their environment. It will emphasize the osteocyte’s respond to mechanical stimuli, the production of signaling molecules which modulate the activities of osteoblasts and osteoclasts, converting mechanical stimuli into cellular signals. Special attention will be paid to mechanobiology in special skeletal conditions such as osteoporosis, osteoarthritis and bone fractures.
Basic concepts of mechanics are covered and the mathematical tools necessary to explain the concepts, with a strong emphasis on the relevant biology. Topics covered include force vectors, moments and torque, analyses of systems in equilibrium, skeletal joints and muscles, stress and strain in living systems, material properties of biological tissues, multiaxial deformations and stress analyses, and mechanical modeling of biological tissues.
The course will emphasize applications and advanced topics in mechanics, especially concepts pertinent to skeletal tissue: skeletal biology, fracture healing, and bone remodeling; the mechanical properties, fracture resistance, and adaptability of bone to external forces;
This course will also focus on contemporary methods in studying mechanical properties of bone tissue, such as holography, finite elements analysis, nano-technologies. It will be demonstrated how computational models and software can be used to determine the stress/strain fields in a fractured bone (femoral neck fracture with various fixation solutions), in soft tissue and within cartilage of spinal segments. Moreover, attention will be paid to the influence of skeletal development or pathological conditions on the changes in mechanical properties of human skeleton.
The course is also designed to meet the needs of the doctoral students’ thorough review of basic science of trauma and repair, and current orthopaedic practice. The course will include: principles of musculoskeletal physical examination, musculoskeletal trauma, fractures, dislocations, bone and joint deformities, metabolic bone diseases, avascular necrosis, congenital dislocation, dysplasia and other pediatric problems. Some aspects of rehabilitation and psychosocial aspects of trauma will also be covered.
The course will survey innovative approaches for osteoporosis and osteoarthritis prevention and treatment, as well as recent discoveries on mechanisms of aging of bone and cartilage regeneration.
The course outcome it is to understand advanced concepts in fracture mechanics and composite materials, and their applications to skeletal tissue; and also to develop critical reading skills of current research in skeletal tissue biomechanics and in clinical/pathological research of skeletal tissue.

However, application of various new analytical techniques shows greater complexity of the problem of age-related bone fragility.

COURSE FOR THE STREAM Bioanthropology and Forensic Anthropology (Second year):

2. Forensic Anthropology (M. Đurić, S. Savić, S. Nikolić, K. Obradović, Lj. Tihaček-Šojić) and DNA Identification (O. Stojković)

This course aims to present how methods and theory of bioanthropology are applied within legal context. It will provide students with the understanding of the scope of practice of forensic anthropologists, as well as their relationship with other forensic specialists. In addition, it will emphasize the importance of skeletonized and badly decomposed human remains from medico-legal context.
This course is designed as both lecture and laboratory class, which will provide students with the understanding of dental remains from forensic context. Some of the proposed topics for this course are age, sex and ancestral determinants of dental remains, bite mark examination, as well as the application of dental anthropology in identification of remains from mass disasters.
The course will also focus on different aspects of DNA methods, such as selection, collection and preservation of samples from crime scenes. Here, different methods of DNA analysis, such as PCR and sequencing. In addition, this course will help students understand the application of DNA results in judiciary system.

The schedule may slightly differ depending on the time necessary for each student to pursue independent research, and the intention of the program is to provide students with individualized approach in obtaining their degree.
The students are expected to:

• Pass comprehensive exams in the first three semesters. If student fails, only one retake of any exam will be permitted.

• Fulfill skill requirements: a skill must be chosen in consultation with the academic advisor or coordinator of the course during the second year. Skills packages may include advanced statistical methods, micro-analytical methods (histology, electron microscopy, digital image analysis), qualitative methodology (field data collection, techniques of interviewing, qualitative data analysis), etc.

• Write and defend the thesis proposal (candidacy exam), in which students will demonstrate adequate knowledge of the methods and theory that they will use for the doctoral research. Although the proposal is an individual piece of student’s writing, it will be a result of weekly meetings with the academic advisor, who will carefully guide student’s progress during the program. The proposal will be defended during the candidacy exam, an oral examination conducted by Advisory board. The primary rationale for the candidacy exam is to determine (1) how well the student has considered the research method, (2) whether the student has acquired the knowledge and methodological expertise to carry out the research, and (3) if the student’s expectations for successful completion of the project are realistic.

• Upon successful completion of the candidacy exam, students will be permitted to undertake their individual research. Students should aim to collect data and finish other aspects of research, write the dissertation, and to submit the thesis.
• Write and defend a dissertation of appropriate scope for the PhD degree, based on original research carried out under the direct supervision of a core faculty member. Maximum duration of PhD is 6 years. The schedule for the thesis defense will follow the University of Belgrade regulation for the final doctoral examination. The defense exam will be carried out in front of the Dissertation Committee composed of at least three university professors appointed by the School of Medicine.

The courses with laboratory component will be delivered on site, at the School of Medicine. The facilities of Laboratory for Anthropology provide an exceptional opportunity for all students who want to conduct any type of research in skeletal biology. The osteological collection housed in the Laboratory is one of the largest in the region of the former Yugoslavia and it will be attractive for both Serbian and international students. Field work on archaeological excavation site is also possible to organize.

• Students who choose Bioanthropology and Forensic Anthropology stream also have excellent facilities for practical training, primarily in School of Medicine (Laboratory for Anthropology and Institute of Forensic Medicine), but also in other institutions of the University of Belgrade.

• As there is no undergraduate forensic anthropology program at Serbian Universities, such PhD program is essential for providing the next generation of forensic experts. Extensive experience of laboratory staff in forensic anthropology, particularly in identification of victims based on skeletal remains will be used in organizing practical trainings. Field work on archaeological excavation site is also possible to provide during the course of Forensic archaeology.

• Students who choose the stream Biomechanics and Skeletal Mechanobiology have numerous opportunities for research within Laboratory for Anthropology as well as within partner laboratories or institutes, e.g.: Institute of Nuclear Sciences Vinca, Orthopedic Department of Clinical Center of Serbia, BioIRC etc.

• Laboratory for Anthropology is equipped with complete facilities for preparing bone specimens (cutting, embedding, polishing, staining) for microscopic analyses. Incident light microscopy and transmitted light microscopy as well as polarization microscopy are routinely performed in the Laboratory. Micro-computed tomography, a novel gold standard technique for bone research, is exceptional tool for quantitative 3D analysis of bone microstructure.

Institute of Pathology provides the opportunities for histopathology, while cooperation with radiological departments enables students to use radiological imaging techniques for research.

Clinical Center of Serbia – Clinical imaging methods:
DXA, Hip Structure Analysis

Theoretical courses will be offered either in classroom or as online classes. School of Medicine has excellent faculty members who will constitute the core instructors for the program.

However, as the Skeletal Biology is the program which is interdisciplinary in its nature, several lecturers were recruited from other disciplines as well.

Our students have improved research possibilities through cooperation with other institutions, such as:

• Institute of Nuclear Sciences Vinca, University of Belgrade

• Clinic for Orthopedic Surgery and Traumatology, Clinical Centre of Serbia

• University Medical Center Hamburg-Eppendorf, Hamburg, Germany

• BioIRC, Kragujevac & Harvard University, USA

• Institute of Oncology and Radiology of Serbia, Belgrade

• Faculty of Dentistry, University of Belgrade

• Faculty of Physics, University of Belgrade

• National Museum, Belgrade

• Institute of Biological Research, University of Belgrade

• Professor Marija Đurić (coordinator)

• Professor Marko Bumbaširević

• Professor Jelena Marinković

• Professor Slobodan Savić

• Professor Gordana Teofilovski-Parapid

• Associate Professor Jelena Sopta

• Professor Nenad Filipović

• Milovanovic P, Potocnik J, Djonic D, Nikolic S, Zivkovic V, Djuric M, Rakocevic Z. Age-related deterioration in trabecular bone mechanical properties at material level: Nanoindentation study of the femoral neck in women by using AFM. Experimental Gerontology 2012; 47: 154-159.

• Milovanovic P, Djonic D, Marshall RP, Hahn M, Nikolic S, Zivkovic V, Amling M, Djuric M. Micro-structural basis for particular vulnerability of the superolateral neck trabecular bone in the postmenopausal women with hip fractures. Bone 2012; 50: 63-68.

• Milovanovic P, Potocnik J, Stoiljkovic M, Djonic D, Nikolic S, Neskovic O, Djuric M, Rakocevic Z. Nanostructure and mineral composition of trabecular bone in the lateral femoral neck: implications for bone fragility in elderly women. Acta Biomaterialia 2011; 7: 3446-3451.

• Djonic D, Milovanovic P, Nikolic S, Ivovic M, Marinkovic J, Beck TJ, Djuric M. Inter-sex differences in structural properties of aging femora: implications on differential bone fragility: a cadaver study. Journal of Bone and Mineral Metabolism 2011; 29: 449-457.

• Djuric M, Djukic K, Milovanovic P, Janovic A, Milenkovic P. Representing children in excavated cemeteries: the intrinsic preservation factors. Antiquity 2011; 85: 250-262.

• Busse B, Djonic D, Milovanovic P, Hahn M, Püschel K, Ritchie RO, Djuric M, Amling M. Decrease in the osteocyte lacunar density accompanied by hypermineralized lacunar occlusion reveals failure and delay of remodeling in aged human bone. Aging Cell 2010; 9: 1065-1975. (+Journal cover)

• Djuric M, Djonic D, Milovanovic P, Nikolic S, Marshall R, Marinkovic J, Hahn M. Region-specific sex-dependent pattern of age-related changes of proximal femoral cancellous bone and its implications on differential bone fragility. Calcified Tissue International 2010; 86: 192-201.

• Djuric M, Janovic A, Milovanovic P, Djukic K, Milenkovic P, Draskovic M, Roksandic M. Adolescent health in medieval Serbia: signs of infectious diseases and risk of trauma. Homo-Journal of Comparative Human Biology 2010; 61: 130-149.

• Djuric MP, Milenkovic PP, Djukic KM. Dental Status of Victims from Batajnica’s Mass Graves. Collegium Antropologicum 2009; 33: 1387-1395.

Trajanje i ciljevi programa

Doktorske akademske studije Medicinskog fakulteta, modul „Primenjena istraživanja u medicini sporta i motornim veštinama“ se organizuju kao trogodišnje studije. Ukupan broj ESPB bodova je 180. Cilj studija je da omogući sticanje sveobuhvatnih teorijskih i istraživačkih kompetencija u oblasti primenjenih istraživanja u medicini sporta i motornim veštinama. Studije su zasnovane na multidisciplinarnoj platformi mehanizama, faktora adaptacije i modulacije motornih i psihofizičkih spsobnosti kod zdravih, sportista i kod bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene.

Struktura programa

Strukturom i sadržajem obaveznih i izbornih predmeta obuhvaćene su: bazične teme (anatomija, biomehanika, medicinska fiziologija, genetika i imunologija); specifičnosti adaptacije svih organskih sistema u odgovoru na fizičku aktivnost i njihova integrativno-hijerarhijska povezanost; specifične teme vezane za sport i motorne veštine; fizička aktivnost u prevenciji i terapiji, kao i značajni klinički sindromi.

Struktura ovih studija sadrži listu obaveznih i izbornih predmeta, kao i aktivnosti čija se nastava odvija u prva tri semestra studija.

Semestar	Struktura i sadržaj
I	Obavezni zajednički predmeti: Metodologija naučno-istraživačkog rada (4ESPB); Statistika za istraživače u oblasti biomedicinskih nauka (bazični kurs) (5ESPB); Istraživačka etika (1 ESPB); Aktivnosti: eseji prezentacije, publikacije (10 ESPB) Rotacije između istraživačkih jedinica (10 ESPB) 30 ESPB
II	Obavezni predmeti specifični za modul Mehanizmi odgovora organizma na fizičku aktivnost (5 ESPB); Ispitivanja funkcionalne i motorne sposobnosti (5 ESPB); Klinički sindromi i stanja u oblasti medicine sporta i fizičke aktivnosti (5 ESPB). Aktivnosti: eseji prezentacije, publikacije (10 ESPB) Rotacije između istraživačkih jedinica (5 ESPB) 30 ESPB
III	Izborni predmet (1 od 12 ponuđenih)* (5 ESPB) Aktivnosti: eseji prezentacije, publikacije (10 ESPB); Izrada doktorske disertacije-studijski istraživački rad (15 ESPB) 30 ESPB
IV	Izrada publikacija i doktorske disertacije Eseji, prezentacije individualnog rada kandidata, publikovanje (15 ESPB); Izrada doktorske disertacije-studijski istraživački rad (15 ESPB) 30 ESPB
V i VI	Izrada doktorske disertacije Izrada doktorske disertacije-studijski istraživački rad (30 ESPB) 60 ESPB

*Detaljan spisak i opis predmeta videti pod Struktura programa

 

Realizacija programa

Program će se realizovati uz korišćelje savremenih istraživačkih metoda u Klinikama i Istraživačkim laboratorijama Medicinskog fakulteta Unverziteta u Beogradu,

Uslovi upisa na studijski program su:

OPŠTI: Završene integrisane akademske studije iz medicinskih nauka u trajanju od 6 godina (360 ESPB); ili akademske studije Filozofskog fakulteta-odsek psihologija, Fakulteta za sport i fizičko vaspitanje i Fakulteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, kada su studenti na prethodnim nivoima studija ostvarila najmanje 300 ESPB;

SPECIFIČNI: srednja ocena iz prethodnog stepena studija najmanje 8, znanje engleskog jezika na nivou srednjeg kursa, odgovarajuće kompjuterske veštine. Poželjne su preporuke vezane za bavljenje naučno-istraživačkim radom.

Svaki prijavljeni kandidat biće pozvan na intervju pred komisijom koju čine članovi Programskog saveta.

Po završetku studijskog programa stiče se naziv: doktor medicinskih nauka – smer primenjena istraživanja u sportu i motornim veštinama.

Programski savet: Prof. dr Ljubica Konstantinović, Akademik Prof. dr Dragan Micić, Prof. dr Marko Bumbaširević, Prof. dr Tomislav Jovanović, Prof. dr Sanja Mazić

Doktorske akademske studije Medicinskog fakulteta, modul „primenjena istraživanja u medicini sporta i motornim veštinama“, se organizuju kao trogodišnje studije, Ukupan broj ESPB bodova je 180.

U prvom semestru, u okviru svih modula doktorskih akademskih studija nalaze se dva obavezna predmeta i dve obavezne aktivnosti (30 ESPB ukupno):

1. Metodologija naučno-istraživačkog rada (4 ESPB),

a. Uvod u naučni rad;

b. Napisati, objaviti, prezentovati i vrednovati naučno delo;

v. Informatika za istraživače u oblasti medicinskih nauka;

g. Izborni predmet (od 3 izborna predmeta student sluša 1 predmet od značaja za za svoje istraživanje):

• Epidemiološka istraživanja u medicini
• Eksperimentalna metodologija naučnog istraživanja-dobra laboratorijska praksa
• Klinička istraživanja u medicini

2. Statistika za istraživače u oblasti biomedicinskih nauka (bazični kurs) (5 ESPB),

3. Istraživačka etika (1 ESPB).

4. Eseji i prezentacije individualnog rada kandidata, publikovanje (10 ESPB),

5. Rotacije između istraživačkih jedinica (10 ESPB).

U drugom semestru, u okviru modula Primenjena istraživanja u medicini sporta i motornim veštinama nalaze se tri obavezna predmeta i dve obavezne aktivnosti (30 ESPB ukupno):

1. Mehanizmi odgovora organizma na fizičku aktivnost (5 ESPB),

2. Ispitivanja funkcionalne i motorne sposobnosti (5 ESPB),

3. Klinički sindromi i stanja u oblasti medicine sporta i fizičke aktivnosti (5 ESPB),

4. Eseji i prezentacije individualnog rada kandidata, publikovanje (10 ESPB),

5. Rotacije između istarživačkih jedinica (5 ESPB).

Mehanizmi odgovora organizma na fizičku aktivnost

Fizička aktivnost je važan stimulus organizma i zbog toga istraživanja adaptivnih mehanizama predstavljaju bazična istraživanja u ovoj oblasti. Adaptivni odgovor organizma na fizičku aktivnost zavisi od više faktora: pola, rase, uzrasta (deca, stari…), utreniranosti (sportisti i nesportisti), stanja organizma (trudnoća), bolesti (prisustvo ili odsustvo). Zbog ovako kompleksnog istraživačkog problema, istraživanja adaptivnih mehanizama odgovora na fizičku aktivnost, zahtevaju integrativni pristup. Zato je cilj ovog predmeta da sagleda adaptivne mehanizme iz svih uglova i objasni studentima osnovne i potencijalne mehanizme odgovora organizma na fizičku aktivnost. Studenti će tako biti osposobljeni za samostalno uočavanje naučnih problema u ovoj oblasti i njihovo rešavanje.

Sadržaj predmeta: Akutni odgovor i adaptacija organskih sistema na povremenu ili kontinuiranu fizičku aktivnost kod zdravih, sportista i bolesti i stanja koja narušavaju fizičku aktivnost. Adaptaciji kardiovaskularnog sistema, Adaptacija mišićno skeletnog sistema, Adaptacija respiratornog sistema, Adaptacija humoralnog sistema, Adaptacija imunskog sistema, Energetski izvori za mišićnu kontrakciju, Ishrana i suplementacija. Specifičnosti odgovora organskih sistema na povremenu ili kontinuiranu fizičku aktivnost u odnosu na pol (muški, ženski), u različitim životnim dobima (deca, stari) i fiziološkim stanjima (trudnoća, laktacija).

Ispitivanja funkcionalne i motorne sposobnosti

U okviru naučno-istraživačog polja medicine sporta sa motornim veštinama, važan deo zauzimaju funkcionala testiranja i ispitivanje motornih sposobnosti. Naročito su važna sa aspekta naučno-istraživačkog rada, gde na osnovu određenih parametara funkcionalnih i motornih sposobnosti mogu da se objasne mnogi događaji u vezi sa odgovorom organizma na fizičku aktivnost. Zato je važno da studenti doktorskih studija, ovog modula budu upoznati sa mogućnostima funkcionalnih testiranja i ispitivanja motornih sposobnosti. Ova znanja bi studenti mogli da primene u svom daljem naučno-istraživačkom radu.

Sadržaj predmeta: Metode procene antropometrijskih parametara. Metode procene nutritivnog i hormonskog statusa. Ispitivanje bioenergetskog metabolizma, ispitivanje parametara anaerobnog i aerobnog metabolizma. Ispitivanje genetskog statusa. Ispitivanje imunskog statusa. Ispitivanje funkcije kardiorespiratornog sistema. Ispitivanje funkcije mišićno skeletnog sistema. Principi selekcije parametara i testova mišićno skeletne funkcije. Kliničke i kinematičke metode procene motorne sposobnosti. Značaj savremenih neurofizioloških i metoda vizuelizacije u ispitivanju motornih sposobnosti. Psihosocijalna procena u ispitivanju funkcionalnih i motornih sposobnosti. Doping kontrola.

Klinički sindromi i stanja u oblasti medicine sporta i fizičke aktivnosti

Jedan veliki deo istraživanja u medicini sporta sa motornim veštinama zauzima pristup „vežbanje je lek“ (ili eng., exercise is medicine). Koliko fizička aktivnost ima pozitivan ili negativan efekat na zdravlje pacijenata, kao i činjenicu da li moduliše odgovor standardne terapije oboljenja, predmet je mnogobrojnih stručnih i naučnih debata. Zato je važno da se celo ovo polje istraživanja, približi studentima doktorskih studija kako bi oni dobili nova znanja o tome kako fizička aktivnost utiče na određene kliničke sindrome i stanja u oblasti medicine sporta.

Sadržaj predmeta: Upoznavanje sa dijagnostičkim principima i terapijskim intervencijama kod kliničkih sindroma i stanja u oblasti sporta i fizičke aktivnosti. Povrede u sportu, mehanizmi i specifičnosti vezane za pojedine sportske discipline. Akutne i hronične bolesti sportista Poremećaji svesti kod sportista. Iznenadna srčana smrt. Sindrom zamora u sportista. Značaj fizičke aktivnosti u očuvanju zdravlja i kontroli faktora rizika za hronične nezarazne bolesti). Bolesti i povrede koje narušavaju fizičku aktivnost. Značaj fizičke aktivnosti u hroničnim nezaraznim bolestima (kardiovaskularne, šećerna bolest). Specifičnosti sportske i fizičke aktivnosti u onesposobljenih osoba.

U trećem semestru, studenti biraju jedan izborni predmet sa spiska i počinju izradu doktorske disertacije (30 ESPB ukupno):

1. Biofizičke i anatomske osnovi ljudskih pokreta (5 ESPB),

2. Motorna kontrola i motorno učenje (5 ESPB),

3. Modulacija motornih sposobnosti i nove tehnologije (5 ESPB),

4. Faktori funkcionalne sposobnosti i fizičke aktivnosti (5 ESPB),

5. Specifičnosti adaptacije organizma u različitim sportskim disciplinama (5 ESPB),

6. Istraživanje odgovora endokrinog sistema na fizičku aktivnost (5 ESPB),

7. Prilagođavanje imunskog sistema na fizičku aktivnost (5 ESPB),

8. Fizička aktivnost i starenje (5 ESPB),

9. Reparativna i regenerativna medicina (5 ESPB),

10. Genetski aspekti fizičke aktivnosti (5 ESPB),

11. Fizička aktivnost i mentalno zdravlje (5 ESPB),

12. Bazični aspekti nutricije, suplementacije i dopinga u sportu i fizičkoj aktivnosti (5 ESPB),

13. Eseji i prezentacije individualnog rada kandidata, publikovanje (10 ESPB),

14. Izrada doktorske disertacije (15 ESPB),

1.Biofizičke i anatomske osnovi ljudskih pokreta

Biofizičke i anatomske osnovi ljudskih pokreta predstavljaju posebnu oblast istraživanja. Specifičnosti ovog polja su primena fizičkih zakona, matematičkih jednačina, osnova mehanike i anatomije u objašnjenju parametra pokreta mišićno-skeletnog sistema ali i kardiovaskularnog i drugih sistema tokom fizičke aktivnosti. Očekuje se da studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, budu osposobljeni za dizajniranje i izvođenje različitih tipova savremenih bazičnih i kliničkih istraživanja biofizičkih i anatomskih osnova pokreta kod zdravih, sportista i kod bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene.

Sadržaj predmeta: Osnovi mehanike (vektor, brzina, ubrzanje, centar mase, sila, moment sile). Poluga. Sistem poluga. Osnovi rotacionog kretanja (ugaona brzina, ugaono ubrzanje, frekvencija). Dinamika protoka fluida. Kretanje u fluidu. Rad i snaga. Biomehanička analiza. Morfologija i funkcija zglobova gornjeg ekstremiteta (grudnoključni i natplećnoključni zglob, zglob ramena, lakta i ručja), kao i dejstvo pojedinih mišića na njih. Morfologija i funkcija zglobova donjeg ekstremiteta (zglob kuka, kolena, donji i gornji skočni zglob i poprečni zglob nožja), kao i dejstvo pojedinih mišića na njih. Patološki procesi koji dovode do delimične ili nepotpune pokretljivosti zglobova gornjeg i donjeg ekstremiteta. Korelacija radiografskog nalaza sa kliničkom slikom kod pacijenata sa ograničenim pokretima u zglobu.

2.Motorna kontrola i motorno učenje

Pokreti tokom fizičke aktivnosti su omogućeni zahvaljujući udruženosti viših nervnih funkcija motorne kore ali i motornog učenja. Ovo je jedno novo polje istraživanja, nedovoljno ispitivano, i otvoreno za mnogobrojna istraživanja kako na životinjama, tako i na humanoj populaciji ali i uključivanje novih informacionih tehnologija. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti upoznati sa teoretskim i analitičkim sredstvima neophodnim za istraživanje procesa i mehanizama koji se nalaze u osnovi izvođenja pokreta, motorne kontrole i motornog učenja, kao i sa metodama istraživačkog rada u oblasti motorne kontrole i motornog učenja kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene.
Sadržaj predmeta: Fiziologija izvođenja pokreta, motorne kontrole i motornog učenja. Strukturalna i integrativna organizacija motornog sistema. Osnovne karakteristike motornog učenja. Faze motornog učenja. Vrste motornog učenja. Plasticitet senzomotornog sistema i značaj u motornom učenju. Kritični faktori motornog učenja. Instrumenti za istraživanje motorne kontrole u humanoj populaciji (registrovanje pokreta, analiza biomehaničkih signala. Metode transkranijalne magnetne stimulacije, posturografije, elektromioneurografije, funkcionalne magnetne rezonance, analize hoda u istraživanju propriocepcije, izvođenja pokreta i motornog učenja. Specifičnosti dizajna istraživačkih studija u motornoj kontroli i motornom učenju.

3.Modulacija motornih sposobnosti i nove tehnologije

Upravo iz činjenice da motorne sposobnosti zavise od raznih faktora (uzrasta, pola, utreniranosti, itd….), i da fizička aktivnost moduliše motorne sposobnosti, važno je istražiti da li primena novih tehnologija pomaže u modulaciji ovog odgovora. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti upoznati sa aktuelnim fundamentalnim i primenjenim istraživanjima u oblasti modulacije motornih sposobnosti posebno u primeni novih tehnologija u sportskoj medicini i fizičkoj aktivnosti.

Sadržaj predmeta: Fiziološke osnove različitih načina modulacije motornih sposobnosti tokom sticanja i razvoja motornih veština kao i kod stanja narušenih motornih sposobnosti i fizičke aktivnosti usled povreda ili bolesti. Faze razvoja motornih veština. Faktori koji utiču na uspešnost modulacije u složenom bio-psihosocijalnom modelu zdravlja i bolesti. Specifičnost modulacije motornih sposobnosti kod vrhunskih sportista. Senzomotorni trening. Kineziterapijske tehnike modulacije. Tehnike facilitacije u inicijalnim i kasnim fazama modulacije motornih sposbnosti. Mogućnosti savremenih tehnologija iz oblasti biomedicinskog inžinjeringa i neinvazivne kortikalne stimulacije u modulaciji motornih sposobnosti: transkranijalna magnetna stimulacija, mehatronika i robotika. Značaj savremenih tehnologija u proceni motornih sposobnosti. Specifičnosti dizajna istraživačkih studija u oblasti modulacije motornih sposobnosti i novih tehnologija.

4.Faktori funkcionalne sposobnosti i fizičke aktivnosti

Funkcionalna sposobnost organizma zavisi od više faktora: pola, rase, uzrasta (deca, stari…), utreniranosti (sportisti i nesportisti), bolesti (prisustvo ili odsustvo). Zbog ovako kompleksnih faktora funkcionalne sposobnosti i fizičke aktivnosti, istraživanja u ovoj oblasti imaju sve veći prostor u stručnoj i naučnoj javnosti. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti upoznati sa primenom savremenih metoda ispitivanja faktora koji utiču na funkcionalne sposobnosti kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene.

Sadržaj predmeta: Tipovi fizičke aktivnosti. Posebnosti sportske aktivnosti. Determinante fizičke forme. Antropometrijske osobine i telesna konstitucija. Mišićna snaga i mišićna izdržljivost. Fleksibilnost. Funkcionalna sposobnost kardiovaskularnog sistema. Aerobna sposobnost i faktori koji utiču na aerobnu sposobnost. Faktori spoljašnje sredine, uticaj hematopoeznog, endokrinog, imunog, nervnog, respiratornog, kardiovaskularnog i mišićno skeletnog sistema. Funkcionalna sposobnost kod zdravih, sportista i kod bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene.

5.Specifičnosti adaptacije organizma u različitim sportskim disciplinama

Dobro je poznato u stručnoj i naučnoj javnosti da, adaptivni mehanizmi organizma na kontinuiranu fizičku aktivnost zavise i od vrste sporta. Sve veća pažnja u naučnoj javnosti se poklanja ispitivanjima mehanizama koji su specifični za određenu vrstu sporta, odnosno tip fizičke kativnosti, kao i prednosti i mane određene vrste fizičke aktivnosti. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti osposobljeni za sagledavanje ogromnog varijeteta sportova i sportskih disciplina, kao i da će moći da postave istraživačke ciljeve iz kojih će, adekvatnim naučno-istraživačkim postupcima, doneti zaključke koji se mogu primeniti za dizajniranje adekvatnih programa aktivnosti u cilju optimalne pripreme organizma za postizanje vrhunskih rezultata.

Sadržaj predmeta: Podela sportskih disciplina. Osnovne karakteristike pojedinih sportskih disciplina. Specifičnosti fizioloških mehanizama u adaptaciji organizma na sportske aktrivnosti. Specifičnosti adaptacije na različitu učestalost, intenzitet, trajanja i tip fizičke aktivnosti. Fiziologija mišićnog pokreta. Motorna kontrola pokreta. Bioenergetika mišićnog rada kod sportskih aktivnosti. Specifičnosti prilagođavanja organskih sistema na aerobne i anaerobne fizičke aktivnosti. Faze motornog treninga. Faktori motornog treninga. Značaj posebnih uslova u kojima se odvija sportska aktivnost (ambijentalni, zaštitna oprema, sistem treninga i takmičenja).

6.Istraživanje odgovora endokrinog sistema na fizičku aktivnost

Bolesti endokrinog sistema, kao što su gojaznost i metabolički sindrom, šećerna bolest, i dr., dobijaju pandemijski karakter. Fizička aktivnost je mera prevencije ali i terapije, koja nije dala zadovoljavajuće rezultate, i iz ovog razloga su nova istraživanja u ovoj oblasti neophodna. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti osposobljeni za dizajniranje i izvođenje različitih tipova savremenih bazičnih i kliničkih istraživanja mehanizama odgovora endokrinog sistema na akutnu i hroničnu fizičku aktivnost, potencijalnu primenu fizičke aktivnosti u terapijskim intervencijama poremećaja endokrinog odgovora kod zdravih, sportista i kod bolesti i stanja kod kojih je fizička aktivnost narušena.

Sadržaj predmeta: Fiziološke osnove odgovora endokrinog sistema tokom akutne fizičke aktivnosti. Molekularna osnova adaptivnih promena endokrinog sistema. Razvoj i oblikovanje endokrinog odgovora na kontinuiranu i intenzivnu fizičku aktivnost. Biohemijske osnove metaboličkog odgovora na fizičku aktivnost. Uloga hormona rasta u adaptivnim promenama. Adaptacija stres osovine na fizičku aktivnost. Uloga hormona masnog tkiva pre, tokom i nakon fizičke aktivnosti. Uloga oreksigenih neuropeptida pre, tokom i nakon fizičke aktivnosti. Endokrine promene kod ženske sportske trijade. Hormonski disbalans i potencijalna primena fizičke aktivnosti u terapijskim intervencijama. Savremene metode ispitivanja odgovora endokrinog sistema na fizičku aktivnost.

7.Prilagođavanje imunskog sistema na fizičku aktivnost

Aktivni mišići tokom fizičke aktivnosti su izvor mnogobrojnih inflamatornih i antiinflamatornih agenasa, na koje imunski sistem mora da odgovori. Zato su ispitivanja u ovoj oblasti u ekspanziji. Izborom ovog izbornog predmeta, studenti će biti osposobljeni za bolje razumevanje i usvajanje znanja o mehanizmima odgovora imunskog sistema na akutnu i hroničnu fizičku aktivnost, kao i sticanje znanja iz oblasti imunskih procesa koji se odvijaju tokom akutne fizičke aktivnosti, adaptivnog odgovora imunskog sistema na kontinuiranu fizičku aktivnost i mogućnost primene ovih saznanja u kliničkoj praksi.

Sadržaj predmeta: Građa i funkcija imunskog sistema. Osnovni principi nespecifične imuunosti. Osnovni principi specifične imunosti, Citokini i adhezivni molekuli-uloga u efektorskim funkcijama i cirkulaciji ćelija imunskog sistema. Efektorski mehanizmi imunskog odgovora. Imunski sistem i akutna fizička aktivnost. Uticaj vrste treninga na odgovor imunskog sistema. Adaptivne promene imunskog sitema na kontinuiranu i intenzivnu fizičku aktivnost. Laboratorijske tehnike molekularne i ćelijske biologije i njihova primena. Specifičnosti dizajna istraživačkih studija u oblasti prilagođavanja imunskog sistema na fizičku aktivnost.

8.Fizička aktivnost i starenje

Napredovanjem medicinskih nauka, životni vek čoveka je produžen i sve je veća populacija starih osoba. Kvalitet života starih osoba zavisi od njihove sposobnosti da samostalno obavljaju osnovne životne potrebe. Fizička kativnost ovde zauzima važno mesto. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti osposobljeni za bolje razumevanje aktuelnih fundamentalnih i primenjenih istraživanja u oblasti fizičke aktivnosti u gerijatrijskoj populaciji.

Sadržaj predmeta: Upoznavanje sa fiziološkim osnovama starenja. Promene na mišićno-skeletnom sistemu, kardio-respiratornom i neuroendokrinom sistemu. Psihosocijalne promene u gerijatrijskoj populaciji. Funkcionalnost starijih i faktori koji su od značajnog uticaja u biopsihosocijalnom modelu zdravlja i bolesti. Fizička aktivnost kod starijih i mehanizmi adaptacije. Metode procene funkcionalnosti i fizičke aktivnosti u gerijatrijskoj populaciji. Optimalizacija individualizacija i bezbednost fizičke aktivnosti kod starije populacije. Fizička aktivnost i fizičko zdravlje. Fizička aktivnost i kvalitet života u starijih. Fizička aktivnost u akutnim i hroničnim bolestima u gerijatrijskoj populaciji.

9.Reparativna i regenerativna medicina

Reparativna i regenerativna medicina je nova naučna oblast medicinskih nauka. Primena ove oblasti u medicini sporta sa motornim veštinama zauzima sve veći deo, naročito kod sportskih povreda, lečenje matičnim ćelijama, hiperbaričnoj medicini. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, bolje upoznati novine iz oblasti savremenih metoda regeneracije i reparacije tkiva kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene.

Sadržaj predmeta: Poreklo i biologiji matičnih ćelija različitih tkiva. Načini prikuljanja matičnih ćelija, kultivacija in vitro. Ciljana ekspanzija matičnih ćelija. Mogućnosti dobijanja „sintetskih“ tkiva u laboratorijskim uslovima, studije sa takvim tkivima i ćelijama u procesima regeneracije i reparacije. Novi pravci za terapije matičnim ćelijama u skladu sa napretkom nauke o mogućnostima ekspanzije matičnih ćelija. Hiperbarična oksigenacija i njena primena kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene. Metode fizikalne medicine u reparaciji i regeneraciji tkiva kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene. Terapija budućnosti sportskih povreda – „sintetska“ biološkog tkiva za sanaciju oštećenja nastalih usled sportskih povreda. Primena različitih odobrenih tkivnih proizvoda kao suplementarna terapija.

10. Genetski aspekti fizičke aktivnosti

Genetski aspekti fizičke aktivnosti se danas koriste da objasne razlike u adaptivnom odgovoru osoba koje su fizički aktivne. Uloga gena je predmet istraživanja još od početka napretka medicine sporta sa motornim veštinama, međutim otkrićem genetskih polimorfizama omogućeno je da se ova istraživanja razvijaju. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, bolje upoznati novine iz oblasti savremenih metoda ispitivanja genetskih i molekulskih osnova fizioloških procesa u fizičkoj aktivnosti i sportu i mogućnosti njihove modulacije.

Sadržaj predmeta: Razumevanje genetičke osnove kompleksnih osobina: klasično genetički (kvantitativno genetičke studije u porodicama i populacijama, selekcione studije na animalnim modelima) i molekularno genetički aspekti (genetičke osnove varijabilnosti u metabolizmu masti, šećera i proteina, uloga mitohondrijskih gena, studije gena-kandidata i asocijacije genskih markera duž genoma). Genomski i transkriptomski prediktori trenažnih sposobnosti sportista. Molekularni mehanizmi remodelovanja proteoma skeletnih mišića pod uticajem fizičke aktivnosti. Epigenetička kontrola sportskih performansi: uloga miRNK i modifikacije strukture hromatina. Genska predispozicija za vrhunske rezultate u sportu – pregled najčešćih genskih polimorfizama kod sportista. Genski doping u sportu – potencijalni geni i ciljevi. Interindividualne varijacije u odgovoru organizma na fizičku aktivnost: genetika u potrazi za individualizacijom. Genski profil vrhunskih sportista. Naučna perspektiva identifikacije sportskih talenata: etičke i društvene implikacije.

11. Fizička aktivnost i mentalno zdravlje

Poznato je da fizička aktivnost doprinosi mentalnom zdravlju, ali i da je motivacija važan deo istraživanja u oblasti medicine sporta sa motornim veštinama. Takođe, sve veći broj studija ukazuje na značaj fizičke aktivnosti kod poremećaja mentalnog zdravlja. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti osposobljni za primenu savremenih metoda ispitivanja povezanosti fizičke aktivnosti i duševnog zdravlja na bazi bioloških, psiholoških i socijalnih teorija kod zdravih osoba, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene. Takođe, upoznavanje sa metodama ispitivanja fizičke aktivnosti kao faktora rizika vs. protektivnog faktora u etiologiji najčešćih psihijatrijskih poremećaja i metoda psihološke podrške i tehnika konsultativnog rada koje imaju za cilj poboljšanje individualnih performansi u domenu sporta i rekreacije.

Sadržaj predmeta: Ličnost, razvoj i karakteristike. Mehanizmima odbrane. Motivacija i tehnike za poboljšavanje motivacije. Direktni efekat fizičke aktivnosti na mentalne funkcije, poboljšnje kognitivne funkcije. Fizička aktivnost koja pomaže kontroli u sferi emocija, kognicije, kontrole ponašanja. Fizička aktivnost koja se suprotstavlja pojavi depresivnosti, uticaj na kontrolu auto i heteroagresivnog ponašanja. Redovna fizička aktivnost u atenuacija efekata starenja u hipokampusu. Pasivizacija tj. tendencija ka fizičkoj neaktivnosti kao jedan od simptoma koji su tesno povezani sa pojavom i daljim napredovanjem poremećaja. Manjak fizičke aktivnosti kao jedan od ključnih faktora porasta incidence psihijatrijskih poremećaja. Agresivnost i sport. Sportsko samopouzdanje i samocenjenje. Psihološki testovi i psihološka podrška vrhunskih sportista. Istraživačke metode u oblasti sportske psihologije.

12. Bazični aspekti nutricije, suplementacije i dopinga u sportu i fizičkoj aktivnosti

Nutricija i suplementacija su oblasti istraživanja koje doprinose boljim rezultatima učesnika u sportu. Naročito je ovo važno sa aspekta prevencije zamora i povreda u sportu. S druge strane doping je negativna strane ove priče, gde se vrhunski rezultat postiže nedozvoljenim sredstvima u ishrani. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti osposbljeni za primenu savremenih metoda ispitivanja nutritivnih faktora i suplemenata koji utiču na funkcionalne sposobnosti kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene.

Sadržaj predmeta: Savremena saznanja o elementima pravilne ishrane. Dnevne potrebe ugljenih hidrata, masti i belančevina kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene, u odnosu na uzrast i pol. Dnevne potrebe vode kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene, u odnosu na uzrast i pol. Dnevne potrebe vitamina i minerala kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene, u odnosu na uzrast i pol. Specifičnosti ishrane i suplementacije pre, tokom i nakon treninga. Specifičnosti ishrane i suplementacije kod sportova snage i izdržljivosti, onih koji se igraju na otvorenim igralištima i u sportskim dvoranama. Specifičnosti ishrane i suplementacije u sportovima sa ograničenjem telesne mase. Specifičnosti ishrane i suplementacije tokom putovanja. Anti doping kodeks, lista zabranjenih supstanci i posledice kršenja antidoping pravila. Genski doping. Istraživačke metode u oblasti sportske nutricije i suplementacije.

U četvrtom semestru studenti nastavljaju sa izradom doktorske disertacije:

1. Eseji i prezentacije individualnog rada kandidata, publikovanje (15 ESPB),

2. Izrada doktorske disertacije (15 ESPB).

U petom i šestom semestru studenti nastavljaju/završavaju izradu doktorske disertacije (30 ESPB).

Doktorske akademske studije Medicinskog fakulteta, modul „primenjena istraživanja u medicini sporta i motornim veštinama“, se organizuju kao trogodišnje studije, Ukupan broj ESPB bodova je 180.

 

U prvom semestru, u okviru svih modula doktorskih akademskih studija nalaze se dva obavezna predmeta i dve obavezne aktivnosti (30 ESPB ukupno):

1. Metodologija naučno-istraživačkog rada (4 ESPB),

a. Uvod u naučni rad;

b. Napisati, objaviti, prezentovati i vrednovati naučno delo;

v. Informatika za istraživače u oblasti medicinskih nauka;

g. Izborni predmet (od 3 izborna predmeta student sluša 1 predmet od značaja za za svoje istraživanje):

• Epidemiološka istraživanja u medicini
• Eksperimentalna metodologija naučnog istraživanja-dobra laboratorijska praksa
• Klinička istraživanja u medicini

2. Statistika za istraživače u oblasti biomedicinskih nauka (bazični kurs) (5 ESPB),

3. Istraživačka etika (1 ESPB).

4. Eseji i prezentacije individualnog rada kandidata, publikovanje (10 ESPB),

5. Rotacije između istraživačkih jedinica (10 ESPB).

 

U drugom semestru, u okviru modula Primenjena istraživanja u medicini sporta i motornim veštinama nalaze se tri obavezna predmeta i dve obavezne aktivnosti (30 ESPB ukupno):

 

1. Mehanizmi odgovora organizma na fizičku aktivnost (5 ESPB),

2. Ispitivanja funkcionalne i motorne sposobnosti (5 ESPB),

3. Klinički sindromi i stanja u oblasti medicine sporta i fizičke aktivnosti (5 ESPB),

4. Eseji i prezentacije individualnog rada kandidata, publikovanje (10 ESPB),

5. Rotacije između istarživačkih jedinica (5 ESPB).

 

Mehanizmi odgovora organizma na fizičku aktivnost

Fizička aktivnost je važan stimulus organizma i zbog toga istraživanja adaptivnih mehanizama predstavljaju bazična istraživanja u ovoj oblasti. Adaptivni odgovor organizma na fizičku aktivnost zavisi od više faktora: pola, rase, uzrasta (deca, stari…), utreniranosti (sportisti i nesportisti), stanja organizma (trudnoća), bolesti (prisustvo ili odsustvo). Zbog ovako kompleksnog istraživačkog problema, istraživanja adaptivnih mehanizama odgovora na fizičku aktivnost, zahtevaju integrativni pristup. Zato je cilj ovog predmeta da sagleda adaptivne mehanizme iz svih uglova i objasni studentima osnovne i potencijalne mehanizme odgovora organizma na fizičku aktivnost. Studenti će tako biti osposobljeni za samostalno uočavanje naučnih problema u ovoj oblasti i njihovo rešavanje.

 

Sadržaj predmeta: Akutni odgovor i adaptacija organskih sistema na povremenu ili kontinuiranu fizičku aktivnost kod zdravih, sportista i bolesti i stanja koja narušavaju fizičku aktivnost. Adaptaciji kardiovaskularnog sistema, Adaptacija mišićno skeletnog sistema, Adaptacija respiratornog sistema, Adaptacija humoralnog sistema, Adaptacija imunskog sistema, Energetski izvori za mišićnu kontrakciju, Ishrana i suplementacija. Specifičnosti odgovora organskih sistema na povremenu ili kontinuiranu fizičku aktivnost u odnosu na pol (muški, ženski), u različitim životnim dobima (deca, stari) i fiziološkim stanjima (trudnoća, laktacija).

 

Ispitivanja funkcionalne i motorne sposobnosti

U okviru naučno-istraživačog polja medicine sporta sa motornim veštinama, važan deo zauzimaju funkcionala testiranja i ispitivanje motornih sposobnosti. Naročito su važna sa aspekta naučno-istraživačkog rada, gde na osnovu određenih parametara funkcionalnih i motornih sposobnosti mogu da se objasne mnogi događaji u vezi sa odgovorom organizma na fizičku aktivnost. Zato je važno da studenti doktorskih studija, ovog modula budu upoznati sa mogućnostima funkcionalnih testiranja i ispitivanja motornih sposobnosti. Ova znanja bi studenti mogli da primene u svom daljem naučno-istraživačkom radu.

 

Sadržaj predmeta: Metode procene antropometrijskih parametara. Metode procene nutritivnog i hormonskog statusa. Ispitivanje bioenergetskog metabolizma, ispitivanje parametara anaerobnog i aerobnog metabolizma. Ispitivanje genetskog statusa. Ispitivanje imunskog statusa. Ispitivanje funkcije kardiorespiratornog sistema. Ispitivanje funkcije mišićno skeletnog sistema. Principi selekcije parametara i testova mišićno skeletne funkcije. Kliničke i kinematičke metode procene motorne sposobnosti. Značaj savremenih neurofizioloških i metoda vizuelizacije u ispitivanju motornih sposobnosti. Psihosocijalna procena u ispitivanju funkcionalnih i motornih sposobnosti. Doping kontrola.

 

Klinički sindromi i stanja u oblasti medicine sporta i fizičke aktivnosti

Jedan veliki deo istraživanja u medicini sporta sa motornim veštinama zauzima pristup „vežbanje je lek“ (ili eng., exercise is medicine). Koliko fizička aktivnost ima pozitivan ili negativan efekat na zdravlje pacijenata, kao i činjenicu da li moduliše odgovor standardne terapije oboljenja, predmet je mnogobrojnih stručnih i naučnih debata. Zato je važno da se celo ovo polje istraživanja, približi studentima doktorskih studija kako bi oni dobili nova znanja o tome kako fizička aktivnost utiče na određene kliničke sindrome i stanja u oblasti medicine sporta.

 

Sadržaj predmeta: Upoznavanje sa dijagnostičkim principima i terapijskim intervencijama kod kliničkih sindroma i stanja u oblasti sporta i fizičke aktivnosti. Povrede u sportu, mehanizmi i specifičnosti vezane za pojedine sportske discipline. Akutne i hronične bolesti sportista Poremećaji svesti kod sportista. Iznenadna srčana smrt. Sindrom zamora u sportista. Značaj fizičke aktivnosti u očuvanju zdravlja i kontroli faktora rizika za hronične nezarazne bolesti). Bolesti i povrede koje narušavaju fizičku aktivnost. Značaj fizičke aktivnosti u hroničnim nezaraznim bolestima (kardiovaskularne, šećerna bolest). Specifičnosti sportske i fizičke aktivnosti u onesposobljenih osoba.

 

U trećem semestru, studenti biraju jedan izborni predmet sa spiska i počinju izradu doktorske disertacije (30 ESPB ukupno):

1. Biofizičke i anatomske osnovi ljudskih pokreta (5 ESPB),

2. Motorna kontrola i motorno učenje (5 ESPB),

3. Modulacija motornih sposobnosti i nove tehnologije (5 ESPB),

4. Faktori funkcionalne sposobnosti i fizičke aktivnosti (5 ESPB),

5. Specifičnosti adaptacije organizma u različitim sportskim disciplinama (5 ESPB),

6. Istraživanje odgovora endokrinog sistema na fizičku aktivnost (5 ESPB),

7. Prilagođavanje imunskog sistema na fizičku aktivnost (5 ESPB),

8. Fizička aktivnost i starenje (5 ESPB),

9. Reparativna i regenerativna medicina (5 ESPB),

10. Genetski aspekti fizičke aktivnosti (5 ESPB),

11. Fizička aktivnost i mentalno zdravlje (5 ESPB),

12. Bazični aspekti nutricije, suplementacije i dopinga u sportu i fizičkoj aktivnosti (5 ESPB),

13. Eseji i prezentacije individualnog rada kandidata, publikovanje (10 ESPB),

14. Izrada doktorske disertacije (15 ESPB),

 

1.Biofizičke i anatomske osnovi ljudskih pokreta

Biofizičke i anatomske osnovi ljudskih pokreta predstavljaju posebnu oblast istraživanja. Specifičnosti ovog polja su primena fizičkih zakona, matematičkih jednačina, osnova mehanike i anatomije u objašnjenju parametra pokreta mišićno-skeletnog sistema ali i kardiovaskularnog i drugih sistema tokom fizičke aktivnosti. Očekuje se da studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, budu osposobljeni za dizajniranje i izvođenje različitih tipova savremenih bazičnih i kliničkih istraživanja biofizičkih i anatomskih osnova pokreta kod zdravih, sportista i kod bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene.

 

Sadržaj predmeta: Osnovi mehanike (vektor, brzina, ubrzanje, centar mase, sila, moment sile). Poluga. Sistem poluga. Osnovi rotacionog kretanja (ugaona brzina, ugaono ubrzanje, frekvencija). Dinamika protoka fluida. Kretanje u fluidu. Rad i snaga. Biomehanička analiza. Morfologija i funkcija zglobova gornjeg ekstremiteta (grudnoključni i natplećnoključni zglob, zglob ramena, lakta i ručja), kao i dejstvo pojedinih mišića na njih. Morfologija i funkcija zglobova donjeg ekstremiteta (zglob kuka, kolena, donji i gornji skočni zglob i poprečni zglob nožja), kao i dejstvo pojedinih mišića na njih. Patološki procesi koji dovode do delimične ili nepotpune pokretljivosti zglobova gornjeg i donjeg ekstremiteta. Korelacija radiografskog nalaza sa kliničkom slikom kod pacijenata sa ograničenim pokretima u zglobu.

 

2.Motorna kontrola i motorno učenje

Pokreti tokom fizičke aktivnosti su omogućeni zahvaljujući udruženosti viših nervnih funkcija motorne kore ali i motornog učenja. Ovo je jedno novo polje istraživanja, nedovoljno ispitivano, i otvoreno za mnogobrojna istraživanja kako na životinjama, tako i na humanoj populaciji ali i uključivanje novih informacionih tehnologija. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti upoznati sa teoretskim i analitičkim sredstvima neophodnim za istraživanje procesa i mehanizama koji se nalaze u osnovi izvođenja pokreta, motorne kontrole i motornog učenja, kao i sa metodama istraživačkog rada u oblasti motorne kontrole i motornog učenja kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene.
Sadržaj predmeta: Fiziologija izvođenja pokreta, motorne kontrole i motornog učenja. Strukturalna i integrativna organizacija motornog sistema. Osnovne karakteristike motornog učenja. Faze motornog učenja. Vrste motornog učenja. Plasticitet senzomotornog sistema i značaj u motornom učenju. Kritični faktori motornog učenja. Instrumenti za istraživanje motorne kontrole u humanoj populaciji (registrovanje pokreta, analiza biomehaničkih signala. Metode transkranijalne magnetne stimulacije, posturografije, elektromioneurografije, funkcionalne magnetne rezonance, analize hoda u istraživanju propriocepcije, izvođenja pokreta i motornog učenja. Specifičnosti dizajna istraživačkih studija u motornoj kontroli i motornom učenju.

 

3.Modulacija motornih sposobnosti i nove tehnologije

Upravo iz činjenice da motorne sposobnosti zavise od raznih faktora (uzrasta, pola, utreniranosti, itd….), i da fizička aktivnost moduliše motorne sposobnosti, važno je istražiti da li primena novih tehnologija pomaže u modulaciji ovog odgovora. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti upoznati sa aktuelnim fundamentalnim i primenjenim istraživanjima u oblasti modulacije motornih sposobnosti posebno u primeni novih tehnologija u sportskoj medicini i fizičkoj aktivnosti.

 

Sadržaj predmeta: Fiziološke osnove različitih načina modulacije motornih sposobnosti tokom sticanja i razvoja motornih veština kao i kod stanja narušenih motornih sposobnosti i fizičke aktivnosti usled povreda ili bolesti. Faze razvoja motornih veština. Faktori koji utiču na uspešnost modulacije u složenom bio-psihosocijalnom modelu zdravlja i bolesti. Specifičnost modulacije motornih sposobnosti kod vrhunskih sportista. Senzomotorni trening. Kineziterapijske tehnike modulacije. Tehnike facilitacije u inicijalnim i kasnim fazama modulacije motornih sposbnosti. Mogućnosti savremenih tehnologija iz oblasti biomedicinskog inžinjeringa i neinvazivne kortikalne stimulacije u modulaciji motornih sposobnosti: transkranijalna magnetna stimulacija, mehatronika i robotika. Značaj savremenih tehnologija u proceni motornih sposobnosti. Specifičnosti dizajna istraživačkih studija u oblasti modulacije motornih sposobnosti i novih tehnologija.

 

4.Faktori funkcionalne sposobnosti i fizičke aktivnosti

Funkcionalna sposobnost organizma zavisi od više faktora: pola, rase, uzrasta (deca, stari…), utreniranosti (sportisti i nesportisti), bolesti (prisustvo ili odsustvo). Zbog ovako kompleksnih faktora funkcionalne sposobnosti i fizičke aktivnosti, istraživanja u ovoj oblasti imaju sve veći prostor u stručnoj i naučnoj javnosti. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti upoznati sa primenom savremenih metoda ispitivanja faktora koji utiču na funkcionalne sposobnosti kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene.

 

Sadržaj predmeta: Tipovi fizičke aktivnosti. Posebnosti sportske aktivnosti. Determinante fizičke forme. Antropometrijske osobine i telesna konstitucija. Mišićna snaga i mišićna izdržljivost. Fleksibilnost. Funkcionalna sposobnost kardiovaskularnog sistema. Aerobna sposobnost i faktori koji utiču na aerobnu sposobnost. Faktori spoljašnje sredine, uticaj hematopoeznog, endokrinog, imunog, nervnog, respiratornog, kardiovaskularnog i mišićno skeletnog sistema. Funkcionalna sposobnost kod zdravih, sportista i kod bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene.

 

5.Specifičnosti adaptacije organizma u različitim sportskim disciplinama

Dobro je poznato u stručnoj i naučnoj javnosti da, adaptivni mehanizmi organizma na kontinuiranu fizičku aktivnost zavise i od vrste sporta. Sve veća pažnja u naučnoj javnosti se poklanja ispitivanjima mehanizama koji su specifični za određenu vrstu sporta, odnosno tip fizičke kativnosti, kao i prednosti i mane određene vrste fizičke aktivnosti. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti osposobljeni za sagledavanje ogromnog varijeteta sportova i sportskih disciplina, kao i da će moći da postave istraživačke ciljeve iz kojih će, adekvatnim naučno-istraživačkim postupcima, doneti zaključke koji se mogu primeniti za dizajniranje adekvatnih programa aktivnosti u cilju optimalne pripreme organizma za postizanje vrhunskih rezultata.

 

Sadržaj predmeta: Podela sportskih disciplina. Osnovne karakteristike pojedinih sportskih disciplina. Specifičnosti fizioloških mehanizama u adaptaciji organizma na sportske aktrivnosti. Specifičnosti adaptacije na različitu učestalost, intenzitet, trajanja i tip fizičke aktivnosti. Fiziologija mišićnog pokreta. Motorna kontrola pokreta. Bioenergetika mišićnog rada kod sportskih aktivnosti. Specifičnosti prilagođavanja organskih sistema na aerobne i anaerobne fizičke aktivnosti. Faze motornog treninga. Faktori motornog treninga. Značaj posebnih uslova u kojima se odvija sportska aktivnost (ambijentalni, zaštitna oprema, sistem treninga i takmičenja).

 

6.Istraživanje odgovora endokrinog sistema na fizičku aktivnost

Bolesti endokrinog sistema, kao što su gojaznost i metabolički sindrom, šećerna bolest, i dr., dobijaju pandemijski karakter. Fizička aktivnost je mera prevencije ali i terapije, koja nije dala zadovoljavajuće rezultate, i iz ovog razloga su nova istraživanja u ovoj oblasti neophodna. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti osposobljeni za dizajniranje i izvođenje različitih tipova savremenih bazičnih i kliničkih istraživanja mehanizama odgovora endokrinog sistema na akutnu i hroničnu fizičku aktivnost, potencijalnu primenu fizičke aktivnosti u terapijskim intervencijama poremećaja endokrinog odgovora kod zdravih, sportista i kod bolesti i stanja kod kojih je fizička aktivnost narušena.

 

Sadržaj predmeta: Fiziološke osnove odgovora endokrinog sistema tokom akutne fizičke aktivnosti. Molekularna osnova adaptivnih promena endokrinog sistema. Razvoj i oblikovanje endokrinog odgovora na kontinuiranu i intenzivnu fizičku aktivnost. Biohemijske osnove metaboličkog odgovora na fizičku aktivnost. Uloga hormona rasta u adaptivnim promenama. Adaptacija stres osovine na fizičku aktivnost. Uloga hormona masnog tkiva pre, tokom i nakon fizičke aktivnosti. Uloga oreksigenih neuropeptida pre, tokom i nakon fizičke aktivnosti. Endokrine promene kod ženske sportske trijade. Hormonski disbalans i potencijalna primena fizičke aktivnosti u terapijskim intervencijama. Savremene metode ispitivanja odgovora endokrinog sistema na fizičku aktivnost.

 

7.Prilagođavanje imunskog sistema na fizičku aktivnost

Aktivni mišići tokom fizičke aktivnosti su izvor mnogobrojnih inflamatornih i antiinflamatornih agenasa, na koje imunski sistem mora da odgovori. Zato su ispitivanja u ovoj oblasti u ekspanziji. Izborom ovog izbornog predmeta, studenti će biti osposobljeni za bolje razumevanje i usvajanje znanja o mehanizmima odgovora imunskog sistema na akutnu i hroničnu fizičku aktivnost, kao i sticanje znanja iz oblasti imunskih procesa koji se odvijaju tokom akutne fizičke aktivnosti, adaptivnog odgovora imunskog sistema na kontinuiranu fizičku aktivnost i mogućnost primene ovih saznanja u kliničkoj praksi.

 

Sadržaj predmeta: Građa i funkcija imunskog sistema. Osnovni principi nespecifične imuunosti. Osnovni principi specifične imunosti, Citokini i adhezivni molekuli-uloga u efektorskim funkcijama i cirkulaciji ćelija imunskog sistema. Efektorski mehanizmi imunskog odgovora. Imunski sistem i akutna fizička aktivnost. Uticaj vrste treninga na odgovor imunskog sistema. Adaptivne promene imunskog sitema na kontinuiranu i intenzivnu fizičku aktivnost. Laboratorijske tehnike molekularne i ćelijske biologije i njihova primena. Specifičnosti dizajna istraživačkih studija u oblasti prilagođavanja imunskog sistema na fizičku aktivnost.

 

8.Fizička aktivnost i starenje

Napredovanjem medicinskih nauka, životni vek čoveka je produžen i sve je veća populacija starih osoba. Kvalitet života starih osoba zavisi od njihove sposobnosti da samostalno obavljaju osnovne životne potrebe. Fizička kativnost ovde zauzima važno mesto. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti osposobljeni za bolje razumevanje aktuelnih fundamentalnih i primenjenih istraživanja u oblasti fizičke aktivnosti u gerijatrijskoj populaciji.

 

Sadržaj predmeta: Upoznavanje sa fiziološkim osnovama starenja. Promene na mišićno-skeletnom sistemu, kardio-respiratornom i neuroendokrinom sistemu. Psihosocijalne promene u gerijatrijskoj populaciji. Funkcionalnost starijih i faktori koji su od značajnog uticaja u biopsihosocijalnom modelu zdravlja i bolesti. Fizička aktivnost kod starijih i mehanizmi adaptacije. Metode procene funkcionalnosti i fizičke aktivnosti u gerijatrijskoj populaciji. Optimalizacija individualizacija i bezbednost fizičke aktivnosti kod starije populacije. Fizička aktivnost i fizičko zdravlje. Fizička aktivnost i kvalitet života u starijih. Fizička aktivnost u akutnim i hroničnim bolestima u gerijatrijskoj populaciji.

 

9.Reparativna i regenerativna medicina

Reparativna i regenerativna medicina je nova naučna oblast medicinskih nauka. Primena ove oblasti u medicini sporta sa motornim veštinama zauzima sve veći deo, naročito kod sportskih povreda, lečenje matičnim ćelijama, hiperbaričnoj medicini. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, bolje upoznati novine iz oblasti savremenih metoda regeneracije i reparacije tkiva kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene.

 

Sadržaj predmeta: Poreklo i biologiji matičnih ćelija različitih tkiva. Načini prikuljanja matičnih ćelija, kultivacija in vitro. Ciljana ekspanzija matičnih ćelija. Mogućnosti dobijanja „sintetskih“ tkiva u laboratorijskim uslovima, studije sa takvim tkivima i ćelijama u procesima regeneracije i reparacije. Novi pravci za terapije matičnim ćelijama u skladu sa napretkom nauke o mogućnostima ekspanzije matičnih ćelija. Hiperbarična oksigenacija i njena primena kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene. Metode fizikalne medicine u reparaciji i regeneraciji tkiva kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene. Terapija budućnosti sportskih povreda – „sintetska“ biološkog tkiva za sanaciju oštećenja nastalih usled sportskih povreda. Primena različitih odobrenih tkivnih proizvoda kao suplementarna terapija.

 

10. Genetski aspekti fizičke aktivnosti

Genetski aspekti fizičke aktivnosti se danas koriste da objasne razlike u adaptivnom odgovoru osoba koje su fizički aktivne. Uloga gena je predmet istraživanja još od početka napretka medicine sporta sa motornim veštinama, međutim otkrićem genetskih polimorfizama omogućeno je da se ova istraživanja razvijaju. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, bolje upoznati novine iz oblasti savremenih metoda ispitivanja genetskih i molekulskih osnova fizioloških procesa u fizičkoj aktivnosti i sportu i mogućnosti njihove modulacije.

 

Sadržaj predmeta: Razumevanje genetičke osnove kompleksnih osobina: klasično genetički (kvantitativno genetičke studije u porodicama i populacijama, selekcione studije na animalnim modelima) i molekularno genetički aspekti (genetičke osnove varijabilnosti u metabolizmu masti, šećera i proteina, uloga mitohondrijskih gena, studije gena-kandidata i asocijacije genskih markera duž genoma). Genomski i transkriptomski prediktori trenažnih sposobnosti sportista. Molekularni mehanizmi remodelovanja proteoma skeletnih mišića pod uticajem fizičke aktivnosti. Epigenetička kontrola sportskih performansi: uloga miRNK i modifikacije strukture hromatina. Genska predispozicija za vrhunske rezultate u sportu – pregled najčešćih genskih polimorfizama kod sportista. Genski doping u sportu – potencijalni geni i ciljevi. Interindividualne varijacije u odgovoru organizma na fizičku aktivnost: genetika u potrazi za individualizacijom. Genski profil vrhunskih sportista. Naučna perspektiva identifikacije sportskih talenata: etičke i društvene implikacije.

 

11. Fizička aktivnost i mentalno zdravlje

Poznato je da fizička aktivnost doprinosi mentalnom zdravlju, ali i da je motivacija važan deo istraživanja u oblasti medicine sporta sa motornim veštinama. Takođe, sve veći broj studija ukazuje na značaj fizičke aktivnosti kod poremećaja mentalnog zdravlja. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti osposobljni za primenu savremenih metoda ispitivanja povezanosti fizičke aktivnosti i duševnog zdravlja na bazi bioloških, psiholoških i socijalnih teorija kod zdravih osoba, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene. Takođe, upoznavanje sa metodama ispitivanja fizičke aktivnosti kao faktora rizika vs. protektivnog faktora u etiologiji najčešćih psihijatrijskih poremećaja i metoda psihološke podrške i tehnika konsultativnog rada koje imaju za cilj poboljšanje individualnih performansi u domenu sporta i rekreacije.

 

Sadržaj predmeta: Ličnost, razvoj i karakteristike. Mehanizmima odbrane. Motivacija i tehnike za poboljšavanje motivacije. Direktni efekat fizičke aktivnosti na mentalne funkcije, poboljšnje kognitivne funkcije. Fizička aktivnost koja pomaže kontroli u sferi emocija, kognicije, kontrole ponašanja. Fizička aktivnost koja se suprotstavlja pojavi depresivnosti, uticaj na kontrolu auto i heteroagresivnog ponašanja. Redovna fizička aktivnost u atenuacija efekata starenja u hipokampusu. Pasivizacija tj. tendencija ka fizičkoj neaktivnosti kao jedan od simptoma koji su tesno povezani sa pojavom i daljim napredovanjem poremećaja. Manjak fizičke aktivnosti kao jedan od ključnih faktora porasta incidence psihijatrijskih poremećaja. Agresivnost i sport. Sportsko samopouzdanje i samocenjenje. Psihološki testovi i psihološka podrška vrhunskih sportista. Istraživačke metode u oblasti sportske psihologije.

 

12. Bazični aspekti nutricije, suplementacije i dopinga u sportu i fizičkoj aktivnosti

Nutricija i suplementacija su oblasti istraživanja koje doprinose boljim rezultatima učesnika u sportu. Naročito je ovo važno sa aspekta prevencije zamora i povreda u sportu. S druge strane doping je negativna strane ove priče, gde se vrhunski rezultat postiže nedozvoljenim sredstvima u ishrani. Zato će studenti koji izaberu ovaj izborni predmet, biti osposbljeni za primenu savremenih metoda ispitivanja nutritivnih faktora i suplemenata koji utiču na funkcionalne sposobnosti kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene.

 

Sadržaj predmeta: Savremena saznanja o elementima pravilne ishrane. Dnevne potrebe ugljenih hidrata, masti i belančevina kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene, u odnosu na uzrast i pol. Dnevne potrebe vode kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene, u odnosu na uzrast i pol. Dnevne potrebe vitamina i minerala kod zdravih, sportista i bolesti i stanja kod kojih su funkcionalne i/ili motorne sposobnosti narušene, u odnosu na uzrast i pol. Specifičnosti ishrane i suplementacije pre, tokom i nakon treninga. Specifičnosti ishrane i suplementacije kod sportova snage i izdržljivosti, onih koji se igraju na otvorenim igralištima i u sportskim dvoranama. Specifičnosti ishrane i suplementacije u sportovima sa ograničenjem telesne mase. Specifičnosti ishrane i suplementacije tokom putovanja. Anti doping kodeks, lista zabranjenih supstanci i posledice kršenja antidoping pravila. Genski doping. Istraživačke metode u oblasti sportske nutricije i suplementacije.

 

U četvrtom semestru studenti nastavljaju sa izradom doktorske disertacije:

1. Eseji i prezentacije individualnog rada kandidata, publikovanje (15 ESPB),

2. Izrada doktorske disertacije (15 ESPB).

 

U petom i šestom semestru studenti nastavljaju/završavaju izradu doktorske disertacije (30 ESPB).

Primenjena istraživanja u medicini sporta i motornim veštinama								Časovi aktivne nastave		ESPB
	Rukovodilac modula		Naziv predmeta			Semestar	Status predmeta	P	SIR
PRVA GODINA
1.				Metodologija naučno-istraživačkog rada		Prvi	O	3	0	4
2.				Statistika za istraživače u oblasti biomedicinskih nauka (bazični kurs)		Prvi	O	3	0	5
3.				Istraživačka etika		Prvi	O	1	1	1
4.				Eseji i prezentacije individualnog rada kandidata, publikovanje		Prvi	O	3	10	10
5.				Rotacije između istarživačkih jedinica		Prvi	O		10	10
6.	Prof. T. Jovanović Prof. S. Mazić			Mehanizmi odgovora organizma na fizičku aktivnost		Drugi	O	3	0	5
7.	Prof. D. Matanović Prof. M. Dekleva			Ispitivanja funkcionalne i motorne sposobnosti		Drugi	O	3	0	5
8.	Prof. LJ. Konstantinović Prof. D. Radovanović			Klinički sindromi i stanja u oblasti medicine sporta i fizičke aktivnosti		Drugi	O	3	0	5
9.				Eseji i prezentacije individualnog rada kandidata, publikovanje		Drugi	O	4	5	10
10				Rotacije između istarživačkih jedinica		Drugi	O		5	5
DRUGA GODINA
1.		Doc. D. Žikić Prof. M. Bumbaširević			Biofizičke i anatomske osnovi ljudskih pokreta	Treći	I	3	0	5
2.		Prof. V. Kostić Doc. N. Dragašević			Motorna kontrola i motorno učenje	Treći	I	3	0	5
3.		Prof. LJ. KonstantinovićProf. M. Bumbaširević			Modulacija motornih sposobnosti i nove tehnologije	Treći	I	3	0	5
4.		Prof. S. Mazić Doc. I. Nedeljković			Faktori funkcionalne sposobnosti i fizičke aktivnosti	Treći	I	3	0	5
5.		Prof. D. Radovanović Doc. P. Brkić			Specifičnosti adaptacije organizma u različitim sportskim disciplinama	Treći	I	3	0	5
6.		Prof. D. Micić Prof. M. Šumarac			Istraživanje odgovora endokrinog sistema na fizičku aktivnost	Treći	I	3	0	5
7.		Prof. V. Trajković Doc. M. Đelić			Prilagođavanje imunskog sistema na fizičku aktivnost	Treći	I	3	0	5
8.		Prof. LJ. Konstantinović Doc. D. Nešić			Fizička aktivnost i starenje	Treći	I	3	0	5
9.		Prof. T. Jovanović Prof. A. Bogdanović			Reparativna i regenerativna medicina	Treći	I	3	0	5
10.		Prof. O. Stojković Prof. LJ. Luković			Genetski aspekti fizičke aktivnosti	Treći	I	3	0	5
11.		Doc. N. Marić Bojović Doc. I. Pantić			Fizička aktivnost i mentalno zdravlje	Treći	I	3	0	5
12.		Prof. S. Suzić Prof. S. Mazić			Bazični aspekti nutricije, suplementacije i dopinga u sportu i fizičkoj aktivnosti	Treći	I	3	0	5
					Eseji i prezentacije individualnog rada kandidata, publikovanje	Treći	O	5	20	10
					Izrada doktorske disertacije	Treći Četvrti	Studijski istraživački rad			15 15
					Eseji i prezentacije individualnog rada kandidata, publikovanje	Četvrti	O	5	20	15
TREĆA GODINA
1.			Izrada doktorske disertacije			Peti i šesti	Studijski istraživački rad			60

II SEMESTAR

Mesto i vreme održavanje nastave u dogovoru sa rukovodiocem predmeta od 06.03.2017.

 

MEHANIZMI ODGOVORA NA FIZIČKU AKTIVNOST –obavezni predmet Rukovodilac: Prof. dr Tomislav Jovanović, Prof. dr Sanja Mazić   Nastavnici: Prof. dr Tomislav Jovanović, Prof.dr Sanja Mazić, Prof. dr. Slavica Suzić, Prof.dr Aleksandra Isaković, Doc. dr Predrag Brkić, Prof. dr Dušan Mitrović, Prof dr Ljiljana Šćepanović, Prof dr Aleksandra Rašić Marković, Doc.dr Igor Pantić, Doc. dr Dejan Nešić, Doc. dr Marina Đelić, Prof. dr Oliver Stojković, Prof. dr Milan Terzić, Prof.dr Branko Jakovljević, Prof dr Milica Dekleva, Prof.dr Ljubica Konstantinović.
	Tema predavanja
1	Definicija i tipovi fizičke aktivnosti. Akutni odgovor i adaptacija na različite tipove fizičke aktivnosti, 2p
2	Metabolički sistem i fizička aktivnost – istraživanje mehanizama akutnog odgovora i adaptacije ,2p
3	Nervni sistem i fizička aktivnost – istraživanje mehanizama akutnog odgovora i adaptacije,2p
4	Mišićno skeletni sistem i fizička aktivnost – istraživanje mehanizama akutnog odgovora i adaptacije, 2p
5	Kardiovaskularni sistem i fizička aktivnost – istraživanje mehanizama akutnog odgovora i adaptacije, 2p
6	Respiracijski sistem i fizička aktivnost – istraživanje mehanizama akutnog odgovora i adaptacije, 2p
7	Gastrointerstinalni sistem i fizička aktivnost – istraživanje mehanizama akutnog odgovora i adaptacije, 2p
8	Urinarni sistem i fizička aktivnost – istraživanje mehanizama akutnog odgovora i adaptacije, 2p
9	Hematopoezni sistem i fizička aktivnost – istraživanje mehanizama akutnog odgovora i adaptacije, 2p
10	Humoralni sistem i fizička aktivnost – istraživanje mehanizama akutnog odgovora i adaptacije, 2p
11	Imunski sistem i fizička aktivnost – istraživanje mehanizama akutnog odgovora i adaptacije, 2p
12	Mehanizmi uticaja kratkotrajne i redovne fizičke aktivnosti na mentalno zdravlje, 2p
13	Primenjena istraživanja genskih predispozicija i adaptacija na fizičku aktivnost, 2p
14	Specifičnosti odgovora organskih sistema na fizičku aktivnost u odnosu na pol, 2p
15	Specifičnosti odgovora organskih sistema na fizičku aktivnost u različitim životnim dobima, 2p
16	Specifičnosti odgovora organskih sistema na fizičku aktivnost u trudnoći i tokom laktacije, 2p
17	Mahanizmi dejstva ergogenih sredstva na fizičku sposobnost, 2p
18	Mehanizmi akutnog odgovora i adaptacija organskih sistema na fizičku aktivnost kod hroničnih nezaraznih oboljenja, 2p
19	Mehanizmi akutnog odgovora i adaptacija organskih sistema na fizičku aktivnost kod bolesti i stanja koja narušavaju funkcionalnu sposobnost i motoričke sposobnosti, 2p
20	Adaptacija organskih sistema na povremenu ili redovnu fizičku aktivnost kod sportista, 2p
21	Mehanizmi akutnog odgovora i adaptacija organskih sistema na povremenu ili redovnu fizičku aktivnost u izmenjenim ambijentalnim uslovima – hipobarija, 2p
22	Mehanizmi akutnog odgovora i adaptacija organskih sistema na povremenu ili redovnu fizičku aktivnost u izmenjenim ambijentalnim uslovima – hiperbarija, 2p
23	Ispitivanje modaliteta održavanja telesne mase kod sportova koji se takmiče u težinskim kategorijama, 2p
24	Biohemijski aspekti zamora i sindroma prenaprezanja, 2p
ISPITIVANJE FUNKCIONALNE I MOTORNE SPOSOBNOSTI-obavezni predmet Rukovodilac: Prof.dr Milica Dekleva, Prof.dr Dragana Matanović   Nastavnici: Prof.dr Milica Dekleva, Prof. dr Dragana Matanović, Prof. Dr Sanja Mazić, Prof. dr Ljubica Konstantinović, Doc.dr Vladimir Ilić, Prof. dr Aleksandra Isaković, Prof. dr Aleksandra Rašić Marković, Prof. dr Miloš Makismović, Doc.dr Dejan Nešić, Doc.dr Vera Zdravković, Prof.dr Brana Milneković, Prof dr Mirajan Šumarac, Prof.dr Vladimir Trajković, Prof dr Branislav Milovanović, Doc.dr Aleksandra Vidaković, Prof. Nikola ToplicaStojanović, Prof.dr Dejan Popović, Prof dr Milica Lazović, Prof. dr Đorđije Šaranović, Prof.dr Oliver Stojković, Doc.dr Olivera Vuković, Prof.dr Dragan Radovanović
	Tema predavanja
1	Komponente funkcionalne sposobnosti, 2p
2	Periferni i centralni mehanizmi motorne sposobnosti. Uticaj bola na motoričke sposobnosti, 2p
3	Metode procene stepena fizičke aktivnosti, 2p
4	Parametri energetskog metabolizma – istraživačke i kliničke metode procene, 2p
5	Biohemijske analize krvi i urina – istraživačke i kliničke metode procene kod fizički aktivnih osoba, 2p
6	Vodeno-elektrolitski status – istraživačke i kliničke metode procene kod fizički aktivnih osoba, 2p
7	Istraživačke i kliničke metode procene nutritivnog statusa fizički aktivnih osoba, 2p
8	Telesna kompozicija – istraživačke i kliničke metode procene kod fizički aktivnih i osoba, 2p
9	Istraživačke i kliničke metode procene biološke i hronološke starosti, 2p
10	Ergometrija u proceni kardiorespiratornog sistema kod fizički aktivnih osoba, 2p
11	Ergospirometrija u proceni kardiorespiratornog sistema kod fizički aktivnih osoba, 2p
12	Istraživačke i kliničke metode procene funkcije respiracijskog sistema fizički aktivnih osoba, 2p
13	Hormonski status fizički aktivnih osoba – istraživačke i kliničke metode procene, 2p
14	Imunski status fizički aktivnih osoba – istraživačke i kliničke metode procene, 2p
15	Funkcija autonomnog nervnog sistema fizički aktivnih osoba – istraživačke i kliničke metode procene, 2p
16	ICF – Internacionalna klasifikacija funkcionisanja onesposobljenosti i zdravlja, 2p
17	Kriterijumi za paraolimpijsku kategorizaciju – Klasifikacija MOK, Međunarodnog Olimpijskog Komiteta, 2p
18	Principi selekcije parametara i testova motorne sposobnosti. Procena poremećaja hoda i balansa, 2p
19	Kinematičke metode procene motorne sposobnosti, 2p
20	Klinička funkcionalna procena lokomotornog aparata, 2p
21	Značaj savremenih neurofizioloških i metoda vizuelizacije u ispitivanju motornih sposobnosti, 2p
22	Metode vizuelizacije u proceni lokomotornog aparata, 2p
23	Metode procene genetskih faktora koji utiču na elemente funkcionalne sposobnosti, 2p
24	Istraživačke i kliničke metode psihološke procene fizički aktivnih osoba i sportista, 2p
25	Etički i medikolegalni aspekti primene ergogenih sredstava u sportu. Specifičnosti farmakoterapije kod sportista, 2p
KLINIČKI SINDROMI I STANJA U OBLASTI MEDICINE SPORTA I FIZIČKE AKTIVNOSTI-obavezni predmet Rukovodilac: Prof. dr Ljubica Konstantinović, Prof. dr Dragan Radovanović   Nastavnici: Akademik prof.dr Vladimir Kostić, Akademik prof. dr Dragan Micić, Prof.dr Ljubica Konstantinović, Prof.dr Dragan Radovanović, Prof.dr Sanja Mazić, Doc.dr Dragana Ćirović, Prof.dr Ivana Petronić Markjović, Doc.dr Dejan Nešić, Prof.dr Mirjana Šumarac, Prof.dr Aleksandra Jotić, Prof.dr Milica Lazović, Prof.dr Dragana Matanović, doc.dr Nataša Mujović, Doc.dr Emilija Dubljanin Raspopović, Prof. dr Nađa Marić, Prof.dr Aleksandra Aranđelović, Prof.dr Danica Grujičić. Doc. dr Vladimir Žugić, Prof. dr Marina Đurović Nikolić, Doc.dr Mirko Grajić,Prof. dr Milisav Ćutović, Prof. dr Marko Bumabaširević, Prof. Dejan Popović
	Teme predavanja
1	Primenjena istraživanja fizičke aktivnosti u prevenciji i terapiji hroničnih nezaraznih bolesti, 2p
2	Savremena istraživanja u oblasti kineziologije, 2p
3	Sportske aktivnosti u rehabilitaciji odraslih i dece,2p
4	Primenjena istraživanja programa vežbanja koji doprinose pravilnom rastu i razvoju dece,2p
5	Istraživanja specifičnosti vežbanja kod starih osoba, 2p
6	Istraživanja fizičke aktivnosti u prevenciji i terapiji metaboličkih oboljenja, 2p
7	Istraživanja fizičke aktivnosti u prevenciji i terapiji obolelih od dijabetesa, 2p
8	Istraživanja fizičke aktivnosti u prevenciji i terapiji obolelih od kardiovaskularnih bolesti, 2p
9	Istraživanja fizičke aktivnosti u prevenciji i terapiji obolelih od hipertenzije , 2p
10	Istraživanja fizičke aktivnosti u prevenciji i terapiji obolelih od respiratornih bolesti, 2p
11	Istraživanja fizičke aktivnosti u prevenciji i terapiji mentalnih oboljenja, 2p
12	Istraživanja fizičke aktivnosti u prevenciji i terapiji obolelih od osteoporoze, 2p
13	Istraživanja fizičke aktivnosti u prevenciji i terapiji obolelih od malignih bolesti, 2p
14	Istraživanja fizičke aktivnosti u prevenciji i terapiji obolelih od neuroloških oboljenja,2p
15	Primenjena istraživanja fizičke aktivnosti u terapiji osoba sa motornom i kognitivnom onesposobljenošću, 2p
16	Specifičnosti sportske i fizičke aktivnosti kod funkcionalno onesposobljenih osoba, 2p
17	Ispitivanje uloge fizičkog napora na najučestalije akutne i hronične bolesti kod sportista,2p
18	Istraživanja mehanizama nastanka iznenadne srčane smrti u sportu, 2p
19	Istraživanja mehanizama nastanka poremećaja svesti kod sportista, 2p
20	Istraživanja oboljenja disajnih puteva izazvanih naporom, 2p
21	Istraživanja mahanizma nastanka ženske sportske trijade i poremećaja reproduktivnog sistema kod sportistkinja, 2p
22	Klinička istraživanja uzroka i terapije sindroma zamora i prenaprezanja kod sportista, 2p
23	Istraživanje faktora razika za nastanak povreda u sportu, mehanizmi i specifičnosti vezane za pojedine sportske discipline, 2p
24	Istraživanje savremenih terapijskih pristupa u rehabilitaciji sportskih povreda, 2p
25	Bazična i klinička istraživanja uticaja balneofaktora na funkcionalnu sposobnost, 2p
26	Istraživanja bioregenerativnih metoda u terapiji oboljenja i povreda lokomotornog aparata, 2p
27	Nove tehnologije u modulaciji motorne onesposobljenosti, 2p

 

• Završni test sa 30 pitanja se polaže 15 dana po završetku predavanja na obaveznom predmetu

 

Završna ocena se formira na osnovu:

o Aktivnog učešće u nastavi 10% bodova

o Pisanje i odbrana seminarskog rada 20% bodova

o Rešavanje istraživačkog zadatka 20% bodova

o Završni test nosi 50% bodova